Η Δημοκρατία της Νότιας Αφρικής είναι ομοσπονδιακό κράτος που προέκυψε το 1910 από τη συνένωση τεσσάρων κρατιδίων, πρώην βρετανικών αποικιών. Έχει έκταση 1.221.040 τ.χλμ. και πληθυσμό 40.000.000 περίπου κατοίκους. Το νόμισμά της είναι το ραντ και πρωτεύουσα η Πρετόρια. Το 76,3% των κατοίκων της είναι μαύροι αφρικανικής καταγωγής των φυλών Ζουλού, Χόσα, Ντεμπέλε και Σουάζι και το 13,7% λευκοί. Στη Νότια Αφρική επικρατεί καθεστώς ανεξιθρησκείας. Το 80% περίπου του πληθυσμού ασπάζεται διάφορα χριστιανικά δόγματα, από τα οποία κανένα δεν υπερισχύει των υπολοίπων. Καταλαμβάνει το νοτιότερο άκρο της Μαύρης Ηπείρου με βορειότερο φυσικό σύνορό της τον ποταμό Λιμπόπο και νοτιότερο άκρο το ακρωτήριο Αγκούλας. Στα δυτικά βρέχεται από τον Ατλαντικό ωκεανό και στα ανατολικά από τον Ινδικό ωκεανό. Από βορρά συνορεύει με τη Ναμίμπια, την Μποτσουάνα και τη Ζιμπάμπουε, από ανατολικά με τη Σουαζιλάνδη και τη Μοζαμβίκη. Στο νοτιοαφρικανικό έδαφος δεσπόζει η γεωμορφή ενός μεγάλου οροπεδίου με υψόμετρο από 600 ως 1.800 μ. Το οροπέδιο διαχωρίζεται από την παράκτια ζώνη από τον Μεγάλο Κρημνό.
Ανάμεσα στην παράκτια ζώνη και στην ενδοχώρα απλώνονται σειρές λόφων, που σχηματίζουν ένα είδος φυσικού φράγματος. Ο ποταμός Οράγγης, ο σπουδαιότερος της χώρας, διαρρέει την περιοχή και ο ποταμός Λιμπόπο (ποταμός των Κροκοδείλων) που εκβάλλει στον Ινδικό ωκεανό. Στις δυτικές ακτές (Ατλαντικός ωκεανός) σχηματίζεται ο κόλπος της Αγίας Ελένης και ο όρμος Σαλντάνα, ενώ στις νότιες ακτές σχηματίζεται το ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας. Το κλίμα της Νότιας Αφρικής είναι ήπιο και θερμό, σχεδόν μεσογειακό, και οι μεγαλύτερες βροχοπτώσεις σημειώνονται από τον Οκτώβριο ως τον Απρίλιο. Το μεγαλύτερο τμήμα της Νότιας Αφρικής καλύπτεται από σαβάνες κυρίως ξερές, στις οποίες ευδοκιμούν ποώδη φυτά. Στις ακτές του Ατλαντικού η βλάστηση εμφανίζει μεσογειακά χαρακτηριστικά και αφθονούν τα πεύκα, οι φοίνικες, οι ευκάλυπτοι, οι μιμόζες κ.ά. Η τοπική χλωρίδα περιλαμβάνει 6.000 είδη περίπου, με αρκετά από αυτά να ενδημούν αποκλειστικά στη Ν. Αφρική. Οι πλαγιές των βουνών σκεπάζονται από πυκνά δάση και στις περιοχές όπου αφθονούν οι βροχές επικρατεί τροπική βλάστηση. Η πανίδα θεωρείται από την πολιτεία εθνική περιουσία και απαγορεύεται το κυνήγι των άγριων ζώων.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα η οικονομία της Ν. Αφρικής στηριζόταν στην εκμετάλλευση των κοιτασμάτων του υπεδάφους και στην αυξημένη αγροτική παραγωγή. Τις επόμενες δεκαετίες αναπτύχθηκαν πολλοί τομείς της βιομηχανίας. Η ρατσιστική πολιτική των κυβερνήσεων των δεκαετιών 1970 και 1980, εκτός από τη διπλωματική απομόνωση, που είχε ως συνέπεια τη μεγάλη μείωση των εξαγωγών και τον περιορισμό των οικονομικών σχέσεων της Νότιας Αφρικής με τις άλλες χώρες, περιθωριοποίησε μεγάλο μέρος του πληθυσμού (τους μαύρους πολίτες) και δεν τους έδωσε τη δυνατότητα να συμβάλουν στις γενικότερες οικονομικές εξελίξεις. Τη μεταβατική περίοδο 1991-1994, κατά την οποία η Νότια Αφρική πέρασε από το καθεστώς του απαρτχάιντ (διαχωρισμός των πολιτών με κριτήριο το χρώμα και γκετοποίηση του έγχρωμου πληθυσμού) στη δημοκρατία, εμφανίστηκαν πολύ μεγάλα οικονομικά προβλήματα. Από το 1995 η ανεργία πλήττει μεγάλα ποσοστά των έγχρωμων κατοίκων, το ποσοστό ανεργίας φτάνει στο 37% ενώ το 50% των κατοίκων ζει κάτω από το όριο της φτώχειας. Ο ευρύτερος πρωτογενής τομέας (αγροτική και κτηνοτροφική παραγωγή, δασοκομία και αλιεία) είναι πολύ αναπτυγμένος με σύγχρονη υλικοτεχνική υποδομή και επηρεάζει τη νοτιοαφρικανική οικονομία. Η παραγωγή βασικών αγροτικών προϊόντων καλύπτει τις εγχώριες ανάγκες, όπως: καλαμπόκι, σιτάρι, πατάτες, ζαχαροκάλαμο, σόργο, κριθάρι, ελιές, ελαιόλαδο, σίκαλη, βρόμη, σταφύλια, κρασιά, ρύζι, βαμβάκι, τσάι, εσπεριδοειδή, φιστίκια, καπνά, μπανάνες, κηπευτικά. Αξιοσημείωτη είναι και η οικονομική συμβολή της αλιείας. Αναπτυγμένη είναι η αλιεία των νότιων και δυτικών περιοχών σε μικρή απόσταση από τα παράκτια εδάφη και η αλιεία ανοιχτής θάλασσας. Αλιεύονται σαρδέλες, σαφρίδια, τσίροι και μπακαλιάροι του Ακρωτηρίου. Ο μεγάλος αριθμός των ορυκτών (συνολικά 70) και τα πλούσια αποθέματά τους χαρακτηρίζουν το υπέδαφος της Νότιας Αφρικής. Ο τομέας της εξόρυξης παραμένει κλάδος μεγάλης σημασίας για την εθνική οικονομία. Το κυριότερο εξορυκτικό προϊόν είναι ο χρυσός, του οποίου η Νότια Αφρική είναι η μεγαλύτερη παραγωγός χώρα στον κόσμο. Από τα ορυχεία της χώρας εξορύσσονται διαμάντια, γαιάνθρακας, μεταλλεύματα χρωμίου και σιδήρου, μαγγάνιο, χαλκός, άργυρος, κασσίτερος και πλατίνα. Ιδιαίτερα διαδεδομένη είναι η μεταποιητική βιομηχανία, που εκμεταλλεύεται αγροτικά, κτηνοτροφικά, αλιευτικά προϊόντα και ξυλεία. Επίσης λειτουργούν ναυπηγεία και διυλιστήρια. Πολύ αποδοτικός είναι ο κλάδος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, που βασίζεται κυρίως στην καύση του εγχώριου γαιάνθρακα αλλά και στη λειτουργία υδροηλεκτρικών σταθμών και ενός πυρηνικού σταθμού. Το οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο είναι επαρκές και η επέκτασή του συνεχής. Τα τέσσερα μεγαλύτερα λιμάνια της Νότιας Αφρικής: Πορτ Ελίζαμπεθ, Ντέρμπαν, Κέιπ Τάουν και Ιστ Λόντον εξυπηρετούν το μεγαλύτερο ποσοστό των θαλάσσιων μετακινήσεων και μεταφορών. Η χώρα διαθέτει 143 αεροδρόμια. Ο τουρισμός αυξάνεται σταδιακά χάρη στο φυσικό κάλλος της χώρας και έχει ανοδική τάση. Δύο είναι οι επίσημες γλώσσες της Ν. Αφρικής: η αφρικάανς (ολλανδική γλώσσα με πολλά λεξιλογικά δάνεια από τοπικές γλώσσες) και η αγγλική.
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Η λαϊκή τέχνη των μαύρων είναι πολύ ενδιαφέρουσα και χρησιμοποιείται για τη διακόσμηση μικρών χρηστικών αντικειμένων. Τα ξυλόγλυπτα ξεχωρίζουν για την αυθεντικότητά τους. Η νοτιοαφρικανική λογοτεχνία πρωτοεμφανίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα, όμως τον 20ό αιώνα παρουσίασε αξιόλογα έργα. Τα δύο κύρια στοιχεία της αστικοποίησης και της επιβολής καθεστώτος φυλετικού διαχωρισμού επηρέασε τους λευκούς και τους μαύρους συγγραφείς. Η λογοτεχνία των λευκών Νοτιοαφρικανών (Αφρικάνερς) ξεκίνησε από το 1750 χρησιμοποιώντας μια γλώσσα πολύ διαφοροποιημένη από την ολλανδική. Το 1875 Αφρικάνερς με έντονη εθνική συνείδηση ίδρυσαν την Εταιρεία των Γνήσιων Αφρικάνερς. Μετά την ήττα του πολέμου των Μπόερς (1899-1902) οι Αφρικάνερς αγωνίστηκαν για την επικράτηση της γλώσσας τους ως επίσημης γλώσσας. Το 1925 επέβαλαν την αφρικάανς ως επίσημη γλώσσα. Οι μυθιστοριογράφοι Γιόχεμ βαν Μπρίχεν και Γιαν βαν Μέλε επηρεάστηκαν από το ρεαλισμό, ενώ ο Ντανιέλ Φρανσουά Μαλέρμπ και ο Βαν ντεν Χέεφερ συνέγραψαν ρομαντικά μυθιστορήματα. Ο Μ.Ε. Ρότμαν διακρίθηκε για τα διηγήματά του. Τη δεκαετία του 1920 διέπρεψε ο ποιητής Φ.Π. Βαν ντε Χέεφερ. Οι ποιητές της γενιάς του ’30, γνωστοί ως Ντέρτιχερς, Ομάδα της δεκαετίας του Τριάντα, είναι οι πιο αξιόλογοι λογοτέχνες που αναδείχτηκαν από τους Αφρικάνερς. Δημιουργός και θεωρητικός των Ντέρτιχερς ήταν ο Ν.Π. Βαν Βάικ Λόιβ. Από τη δεκαετία του 1950 και έπειτα αναπτύχθηκαν ευρέως όλα τα είδη του λόγου και τη δεκαετία του 1960 συντελέστηκε μια λογοτεχνική επανάσταση. Η αγγλική νοτιοαφρικανική λογοτεχνία ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 1900 όταν ορισμένοι Αφρικανοί άρχισαν να γράφουν χρησιμοποιώντας την αγγλική. Στα μέσα του 20ού αιώνα αρκετοί μαύροι μαθητές αρθρογραφούσαν σε αγγλικές εφημερίδες και περιοδικά, ενώ έκανε την εμφάνισή του ο αξιόλογος μυθιστοριογράφος Όλιβ Σρέινερ. Ο Άλαν Πέιτον γνώρισε διεθνή φήμη, αλλά και η Ναντίν Γκόρντιμερ, ο Νταν Γιάκομπσον, η Τζίλιαν Μπέκερ, ο Άθολ Φούγκαρντ. Πιο πρόσφατα διακρίθηκε ο Μ. Mtshali και ο Κινγκ Μασέγκα που μετέφρασε στη γλώσσα των Ζουλού σαιξπηρικά έργα.
ΙΣΤΟΡΙΑ
Τα εδάφη της Νότιας Αφρικής πρωτοκατοικήθηκαν από τους προϊστορικούς χρόνους και στη συνέχεια από τους Βουσμάνους, τους Νάμα και τους Οτεντότους (12ος μ.Χ. αιώνας). Τους ακολούθησαν οι μπαντουικές φυλές των Ζουλού, Σόθο και Χόσα το 16ο μ.Χ. αιώνα. Τον ίδιο αιώνα ανακάλυψαν τη χώρα οι Πορτογάλοι. Το 1652 οι Ολλανδοί ίδρυσαν το Κέιπ Τάουν, το οποίο χρησιμοποίησαν ως σταθμό της Εταιρείας των Ανατολικών Ινδιών. Το 1685 οι Ολλανδοί άποικοι, που ήταν γνωστοί με το όνομα Μπόερς, ενώθηκαν με τους Γάλλους Ουγενότους. Μετά την υπογραφή της συνθήκης του Παρισιού το 1814 το Κέιπ Τάουν πέρασε στον έλεγχο των Βρετανών. Όταν το 1834 καταργήθηκε η δουλεία, οι Μπόερς δυσαρεστήθηκαν, επειδή πλήττονταν τα οικονομικά τους συμφέροντα και μετανάστευσαν προς το βορρά. Μετά την πρώτη σύρραξη μεταξύ Μπόερς και Βρετανών (1877-1881) οι Μπόερς ίδρυσαν τη Δημοκρατία του Τράνσβααλ και τη Δημοκρατία του Οράγγη και παγίωσαν την ανεξαρτησία τους από τους Βρετανούς. Στο μεταξύ η μαύρη φυλή Χόσα αντιτέθηκε στην ευρωπαϊκή διείσδυση και έτσι ξέσπασαν οι εννέα πόλεμοι των Ευρωπαίων αποίκων με τους μαύρους Κάφρους (1779-1877), ενώ οι Ζουλού αντιστάθηκαν στους Μπόερς στη μάχη του Μπλαντρίβερ το 1838 και στους Βρετανούς στη μάχη της Ισαντλβάνα το 1879. Το 1899 ξέσπασε ο πόλεμος των Μπόερς του Τράνσβααλ και του Οράγγη με τους Βρετανούς, που τερματίστηκε το 1902 με νίκη των Βρετανών. Το 1910 δημιουργήθηκε η Νοτιοαφρικανική Ένωση, που προέκυψε από τη συνένωση των κρατιδίων του Κέιπ Τάουν, του Οράγγη και του Τράνσβααλ και έγινε μέλος της Βρετανικής Κοινοπολιτείας. Το 1913 ψηφίστηκαν οι πρώτοι ρατσιστικοί νόμοι, που προωθούσαν καθεστώς φυλετικού διαχωρισμού. Το 1961 μετά τη διεξαγωγή ενός δημοψηφίσματος η Νοτιοαφρικανή Ένωση μετατράπηκε σε ανεξάρτητη δημοκρατία και αποχώρησε από την Κοινοπολιτεία. Μετά το 1966 οι πρόεδροι Μπ. Τζ. Βόρστερ και Π. Μπόθα ακολούθησαν πιστά την πολιτική του φυλετικού διαχωρισμού με τίμημα τη διπλωματική απομόνωση της χώρας. Το 1976 ξέσπασαν μεγάλες απεργίες και φυλετικές ταραχές στο Σοβέτο. Το 1989 ο Φρεντερίκ ντε Κλερκ διαδέχτηκε τον πρόεδρο Π. Μπόθα. Τον επόμενο χρόνο ο νέος πρόεδρος έλαβε πολιτικά μέτρα προσέγγισης της μαύρης πλειοψηφίας. Απελευθέρωσε την κορυφαία προσωπικότητα των μαύρων αγωνιστών Νέλσον Μαντέλα μετά από 27 χρόνια φυλάκισης, νομιμοποίησε τις παράνομες μέχρι τότε αντιρατσιστικές οργανώσεις, διαπραγματεύτηκε με το ΑΝC (πολιτικό κόμμα των μαύρων Νοτιοαφρικανών) και κατάργησε τις διακρίσεις μεταξύ των φυλών στους δημόσιους χώρους. Το 1994 υιοθετήθηκε ένα προσωρινό Σύνταγμα βάσει των συμβιβαστικών και διαλλακτικών προτάσεων του ντε Κλερκ και του Ν. Μαντέλα. Το ίδιο έτος διεξήχθησαν οι πρώτες δημοκρατικές εκλογές με συμμετοχή των πολιτών όλων των φυλών. Στις εκλογές αυτές εκλέχτηκε πρώτο κόμμα το ANC και ο Ν. Μαντέλα πρόεδρος της Δημοκρατίας.
ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ
Πρετόρια: Πρωτεύουσα της Ν. Αφρικής, χτισμένη στο βορειοκεντρικό τμήμα της χώρας σε υψόμετρο 1.500 μ. Αποτελεί διοικητικό και πανεπιστημιακό κέντρο. Στα νότια της Πρετόρια απλώνεται το Σοβέτο με 2.000.000 κατοίκους, όπου πλειοψηφούν οι μαύροι. Εκεί ξέσπασαν οι μεγάλες φυλετικές ταραχές του 1976.
Κέιπ Τάουν: Μία από τις ωραιότερες πόλεις του κόσμου. Χτίστηκε από τους Ολλανδούς το 1652 σε απόσταση 50 χλμ. από το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας. Από το μεγάλο λιμάνι της γίνεται κυρίως η εξαγωγή και εισαγωγή προϊόντων. Είναι σημαντικό βιομηχανικό κέντρο, έδρα πανεπιστημίου και αστεροσκοπείου. Το Κέιπ Τάουν είναι πολύ γνωστό για δύο μοναδικά γεωγραφικά χαρακτηριστικά: Το Τραπεζοειδές Όρος (Table Mountain) που δεσπόζει πάνω από την πόλη (το τελεφερίκ ανεβαίνει στην κορυφή του) και το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας με το Κάστρο της Καλής Ελπίδας (1679). Η περιοχή του Ακρωτηρίου είναι χαρακτηρισμένη από τη UNESCO ως ιδιαίτερα σημαντική βιόσφαιρα γιατί υπάρχουν πάνω από 35 μικροκλίματα στην περιοχή, τα οποία επηρεάζουν τη ζωή φυτών και ζώων. Το Εθνικό Μουσείο, το City Bowl και το Victoria & Albert Waterfront (Βικτοριανής εποχής παλιό λιμάνι), τα δεκάδες καφέ, τα εστιατόρια, τα μπαρ, τα καταστήματα και τα ξενοδοχεία μαζί με τη δραστηριότητα του λιμανιού συνθέτουν την πιο ζωντανή και ασφαλή περιοχή στην πόλη.
Ντέρμπαν: Δεύτερη σε πληθυσμό πόλη της Νότιας Αφρικής. Η πόλη είναι γνωστή ως το πιο πολυσύχναστο λιμάνι στην Αφρική αλλά και ένας δημοφιλής τουριστικός προορισμός χάρη στο θερμό, υποτροπικό κλίμα και τις παραλίες της.
Γιοχάνεσμπουργκ: Η μεγαλύτερη πόλη της Νοτιοαφρικανικής Δημοκρατίας με έδρα των μεγαλύτερων εταιρειών που εκμεταλλεύονται τα χρυσωρυχεία και τα αδαμαντωρυχεία που υπάρχουν στην περιοχή. Είναι οικονομικό κέντρο με το σημαντικότερο χρηματιστήριο της Αφρικής. Αξιόλογα σημεία είναι: οι Υπέροχοι βοτανικοί κήποι, το Μουσείο του Απαρτχάιντ, το Zoo Lake, το Hillbrow ή «μικρή Αστόρια», το Melville, το εμπορικό κέντρο του Σάντον (είδη λαϊκής τέχνης, δερμάτινα, κοσμήματα, πολύτιμοι και ημιπολύτιμοι λίθοι) και το Gold Reef City για μια εμπειρία σε ορυχείο χρυσού.
Καταρράκτες Βικτόρια, Ζιμπάμπουε: Ένα θαύμα της φύσης (Μνημείο της UNESCO) που σχηματίζει ο ποταμός Ζαμβέζης στα σύνορα Ζιμπάμπουε και Ζάμπιας, με πλάτος 1,7 χιλιόμετρα και ύψος 107 μέτρα.
Το πανέμορφο κρατίδιο της Σουαζιλάνδης: Πρόκειται για ένα πολύ μικρό βασίλειο που πήρε το όνομά του από μια φυλή Μπαντού, τους Ζουάζι. Μέσω της πύλης Malelane εισέρχεστε στο Εθνικό πάρκο Κρούγκερ, ένα από τα μεγαλύτερα και παλαιοτέρα εθνικά πάρκα στον κόσμο που μπορεί να περηφανεύεται για την τεράστια βιοποικιλία του: 147 είδη θηλαστικών, 366 είδη δέντρων, 501 είδη πουλιών, 49 είδη ψαριών, 34 είδη αμφίβιων και 144 είδη ερπετών βρίσκουν καταφύγιο σε 20.000 τετρ.χλμ. Το πάρκο ιδρύθηκε το 1898 και στην περιοχή του έχουν ανακαλυφθεί σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα.
